Wat is een fistel?
Fistels komen vrij vaak voor bij de ziekte van Crohn (enkel als zeldzame uitzondering bij colitis ulcerosa, maar dan is er zelfs veel kans dat de patiënt crohn heeft ipv colitis ulcerosa). Vele patiënten vinden dit de meest storende complicatie van de ziekte. Een fistel is – eenvoudig gezegd – een soort abces/zweertje dat eigenlijk door de zieke darm doordringt en een weg zoekt naar aanliggende organen of naar de huid. Simplistisch gezegd (de realiteit is iets anders) krijg je dan een soort verbindingstunneltje tussen 2 lichaamsdelen waardoor etter (door de ontsteking) of zelfs stoelgang vanuit de darm loopt. Na 10 jaar ziekte van Crohn heeft men 33% kans om een fistel te hebben of reeds gehad te hebben. Na 20 jaar is dit opgelopen tot 50%. Fistels worden niet steeds snel opgemerkt, mogelijke symptomen zijn: koorts, verhoogde CRP-waarden in het bloed en stoelgangverlies via niet-normale plaatsen.
Er zijn verschillende soorten fistels:
– Tussen 2 darmlissen: hierbij kan de fistel lopen tussen 2 stukken darm, dus bvb ook tussen dunne darm en dikke darm (het grote probleem hierbij kan zijn dat een deel van de stoelgang een groot deel van de darm overslaat en dus niet goed verteert wordt). Soms vormt er zich zelfs een heel netwerk van fistels tussen de darmen.
– Peri-anale fistels: komen vrij vaak voor en dit zijn fistels vanuit de endeldarm naar anus/huid rond anus. Peri-anale fistels komen het vaakst voor (54% van alle fistels).
– Blaasfistels: dit komt niet zo vaak voor, maar wel iets meer voor bij vrouwen dan bij mannen waarbij de fistel naar de blaas groeit. Soms heeft men dan stoelgang tijdens het plassen.
– Enterocutane fistel: dit is een fistel die groeit naar de huid en dus op het huidoppervlakte (op de buik of in de schaamstreek) naar boven komt. In eerste instantie zie je een soort abces/blaasje op je buik. Na een paar dagen opent dit abces zich meestal en komt er heel wat etter uit vanaf dat moment. In verdere stadia kan er ook stoelgang uitkomen. Vaak zoekt de fistel een gevoeligere plek op de buik zoals bvb een operatielitteken om daar boven te komen.
– Vaginale fistel: begrijpelijkerwijze enkel bij vrouwen waarbij de fistel uitkomt in de vagina. Vaginale windjes en stoelgang via de schede zijn duidelijke tekenen van een vaginale fistel.
Er zijn verschillende soorten behandelingen en naargelang de plaats en de ernst zal men eerst iets anders proberen. Vaak start men met drainage. Hierbij maakt men het absces/fistel open, maar het nadeel hiervan is dat in 50 tot 70% van de gevallen de fistel terugkomt. Daarom houdt men de fistel/absces vaak open via een setondraadje zodat al het vocht via het draadje vlot kan weglopen. Vaak geneest de fistel hierdoor.
Een andere mogelijkheid is medicatie. Bepaalde antibiotica zoals Tiberal, Flagyl en Ciproxine/Ciprofloxacine hebben een helend effect op de fistel, maar meestal geneest de fistel toch niet volledig. Van onze gebruikelijke medicatie voor Crohn hebben de immuunsuppresiva zoals Imuran, Methotrexaat en Puri-nethol een positief effect op de ziekte. Wat belangrijker is, is dat ze fistels zelfs helpen voorkomen. Patiënten die deze medicatie nemen, zullen minder snel een fistel krijgen. Soms kan Cyclosporine ook helpen, maar daarvan is het effect beperkt bij een ernstigere vorm van de ziekte.
De laatste jaren geeft men vaak anti-TNF medicijnen (Remicade, Humira, Cimzia) wanneer er een fistel opduikt, omdat het een snelle en grondige werking heeft op fistels. Vaak is de fistel vrij snel gesloten door deze medicijnen. Het is in ieder geval het beste medicijn om fistels te behandelen. Het helpt echter vooral bij enterocutane (naar de huid) en peri-anale fistels. Bij inwendige fistels in de darmen zelf is er amper of geen effect. Het effect bij blaasfistels en vaginale fistels is nog niet echt onderzocht, maar zou daar toch ook wel bij kunnen helpen.
Wanneer de 2 vorige behandelingsmethoden (drainage en medicatie) niet helpen of als men vooraf al weet dat het sowieso niet zal helpen (vb bij inwendige fistels) dan gaat men over tot chirurgische verwijdering van de fistel(s). Vaak gaat men het wel proberen uit te stellen, omdat operaties bij Crohn zo veel mogelijk vermeden dienen te worden. Ook wordt er afgewogen of de operatie bepaalde zaken niet erger maakt. Bij fistels rond de sluitspier zal men daarom vaak niet opereren omdat de kans groot is dat de patiënt nadien zijn stoelgang niet meer kan ophouden. Bij inwendige fistels tussen darmlissen zal men bij een operatie overwegen om het hele zieke stuk darm weg te halen (om te voorkomen dat er vrij snel terug nieuwe fistels ontstaan op dezelfde plaats).
Bron: Crohnsite